خوانش دانشجویان از سیاست های فرهنگی دانشگاه (مطالعه موردی دانشگاه علامه طباطبایی)

چکیده: از دیدگاه آلتوسر در نظام ها ی ایدئولوژیک دستگاه هایی که بتوانند ایدئولوژی را در اذهان توده های مردم درونی کنند از اهمیت بالایی برخوردار هستند، به همین دلیل است که دانشگاه به عنوان یکی از دستگاه های ایدئولوژیک نظام آموزشی در این نظام ها به شدت مورد توجه قرار می گیرد. به واقع انتظارات دولت از دانشگاه در این گونه از نظام-های سیاسی معطوف به ابقای ایدئولوژی نظام سیاسی از طریق تحقق دو کارکرد مشروعیت بخشی به نظام سیاسی و هویت بخشی به سوژ های مورد نظر خود است. دانشگاه در جمهوری اسلامی عرصه ی برخورد و محل مجادلات جدی ایدئولوژیک در طول 30 سال عمر خود بوده است. نظام جمهوری اسلامی از همان ابتدا با تأسیس نهادها و رویه های جدید سعی داشت مبانی ارزشی خود را که بر گرفته از دین اسلام است در نهاد دانشگاه گسترش داده و محیط دانشگاه و کنشگران حوزه ی دانشگاه را مخاطب اصلی ایدئولوژی انقلابی – اسلامی خود قرار دهد تا بدین ترتیب هویت و ذهنیت دانشجویان دانشگاه را به نحو دلخواه سیاسی خود درآورد. هدف اصلی این پایان نامه خوانش دانشجویان از سیاست های فرهنگی دانشگاه که حاوی کدها و رمزگان ایدئولوژیک خاص خود است می باشد. در این پژوهش از روش نظریه مبنایی به منظور جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. بدین منظور با 30 نفر از دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی مصاحبه ی عمیق به عمل آمد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین خوانش ذهنی دانشجویان در قبال سیاست های فرهنگی و نوع رفتار آنها در قبال این سیاست ها نوعی شکاف وجود دارد. به عبارت دیگر آنچه دانشجویان به زبان می آورند، که نشان دهنده ذهنیت آنها نسبت به سیاست ها می باشد، با آنچه در رفتار آنها مشاهده می شود یا خود آنها در اظهار نظرهاشان بیان می کردند فاصله ای وجود داشت که نشان از گسستی با معنا بود. چنین شرایطی نشان می دهد دانشگاه بررسی شده نتوانسته از حیث کارکرد مشروعیت بخشی به نظام سیاسی و هویت بخشی به دانشجویان (به دلایل مختلفی که در این نوشته به آنها پرداخته شده) عملکرد رضایت بخشی داشته باشد. همچنین یافته های این پژوهش نشان می دهد ما در دانشگاه با ذهنیت متکثر روبرو هستیم، این در حالی است که سیاست های فرهنگی دانشگاه در بعضی از موارد قدرت جذب تمام مخاطبان خود را ندارد. یافته مهم دیگر این پژوهش این است که موضع دانشجویان در قبال سیاست های فرهنگی دانشگاه یک موضع سیاه/سفید یا رادیکال نیست، بلکه موضعی خاکستری و سازشکارانه می باشد. یعنی دانشجویان نه کاملا بر اساس ذهنیت خود عمل می کنند و نه بر اساس ذهنیت سیاستگذاران، بلکه موضعی بینابین اتخاذ می کنند. کلید واژه: دانشگاه، دانشجو، سیاست فرهنگی، ایدئولوژی، هژمونی